نجات آب کشاورزی

اهمیت آب و حفاظت ازمنابع آب در بخش کشاورزی

​

آب از اساسی ترین ماده برای موجودات زمین است که از دیرباز نقش بسزایی در تمدن بشر دارد. با توجه به کمبود آب، ارزش این ماده حیاتی در کره زمین شناخته شده است از این رو مهمترین عامل توسعه در جهان هستی است. 70 درصد ازکره زمین را آب تشکیل داده است که از این همه آب 97 درصد غیرقابل استفاده است و تنها 3 درصد شیرین و قابل شرب می باشد. لذا بایستی در راستای رسیدن به هدف نجات آب کشاورزی تمهیدات و برنامه ریزی های لازم را برای مدیریت منابع آب درنظر گرفت.

کشور عزیزمان ایران دارای متوسط بارندگی سالانه 250 میلیمتر در سال است و ازمناطق خشک و نیمه خشک محسوب می گردد. با توجه به شرایط فعلی ایران که با کاهش نزولات آسمانی و منابع آب زیر زمینی همراه است با بحران کم آبی مواجه هستیم. صنعت کشاورزی با 92 درصد بزرگترین و مهمترین مصرف کننده آب در کشورمان به شمار می رود که بیش از 80 درصد از این آب به خاطر عدم استفاده صحیح از تکنولوژی پیشرفته آبیاری هدر می رود. در ادامه این مطلب سعی داریم شیوه ها و راهکارهای مناسبی برای استفاده صحیح و مدیریت بهینه در بخش کشاورزی ارئه دهیم. 

روش های آبیاری نوین ‌

​

کشور عزیزمان ایران امروزه با کمبود آب و بحران خشکسالی مواجه است. سالیان بسیاری است که دربین کشاورزان روش های آبیاری سطحی اعم از نواری، کرتی و شیاری رواج دارد که در این روش ها آب وارد نهرهای خاکی شده و روی سطح زمین پخش می شود تا به تدریج به ریشه گیاهان برسد که همین علت عدم کنترل و مدیریت مصرف آب باعث اتلاف آب می شود. بنابراین ترویج روش‌های نوین آبیاری نقش بسزایی در کنترل مصرف آب مزارع و مبارزه با کم‌آبی و خشکسالی خواهد داشت‌. لذا باید روش های آبیاری تحت فشار که شامل آبیاری قطره ای و آبیاری بارانی است جایگزین آبیاری سطحی گردد.

تعیین الگوی مناسب کشت برای هر منطقه

​

ایران مانند کشورهای دیگر جهان متاثر از شرایط اقلیمی است. از آنجایی که کاهش منابع آبی مهم‌ترین نتیجه تغییر اقلیم در کشور است که کشاورزان را وادار به تغییر الگوی کشت می‌کند. هدف از تعیین الگوی مناسب کشت این است که ظرفیت­های طبیعی و غیرطبیعی هر منطقه به نحو مطلوبی در فرایند تولید کشاورزی به خدمت گرفته شود. با توجه به شرایط آب و هوایی کشور محصولات جدید از قبیل پسته، بادام، زیتون، گل محمدی و زعفران که در مقابل کم آبی مقاوم هستند و بازار خوبی دارند را به کشاورزان و باغداران هر منطقه که با کمبود آب بسیاری مواجه است توصیه می شود.

به نژاد گیاهان و دستیابی به گیاهان مقاوم به کم آبی

​

با توجه به کاهش نزولات جوی و استفاده بیش از اندازه آبهای زیرزمینی ضروری است که به طورجدیتری باه بحران کم آبی توجه شود و بر نحوه مصرف آب نظارت بیشتری گردد. با توجه به این مشکلات، داشتن ارقام زراعی کم توقع  و موفق در شرایط کم آبی از طریق روش های نوین اصلاح نباتات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تحمل به خشکی یکی از ویژیگی های اصلی واریته های جدید به نژادی است اما کارایی مصرف آب نیز نقش بسزایی در بهبود گونه های اصلاح شده دارد. تحقیق های بسیاری درمورد واریته های جدید گیاهان با کارایی مصرف آب و هم چنین واریته های گیاهان مقاوم به خشکی شده است که از بین این دو واریته جدید اصلاح واریته با کارایی مصرف آب بهتر از گیاه مقاوم به خشکی است. 

بازیافت آب فاضلاب 

​

 اهمیت آب به حدی است که بدون وجود آب هیچ گونه پیشرفتی در هیچ مسیری میسر نخواهد بود. در سالیان اخیر با توجه به چالش کم آبی و افزایش جمعیت کشورمان با مشکلات زیادری درزمینه کم آبی مواجه است ازسوی دیگر تخلیه پساب های صنعتی، پساب های بهداشتی و کشاورزی به منابع آبی باعث آلودگی و از بین بردن منابع محدود آب در کشور شده و باعث تشدید این بحران گردیده است. برای گذر از این بحران باید مدیریت مصرف آب و بازیافت آب در اولویت قرار گیرد به این خاطر باید در کشور تصفیحه خانه های بسیاری راه اندازی شود تا بازیابی دقیق و تصفیه فاضلاب ها برای مصارف کشاورزی بیشتر انجام شود تا با این کار از هدر رفتن آب در بخش کشاورزی انجام دهیم.

مدیریت درست و جامع آبیاری 

​

آب اصلی ترین عامل توسعه در صنعت کشاورزی است که متاسفانه درکشورمان با بحران کم آبی مواجه هستیم. بخش کشاورزی که مصرف بسیاری از آب را به خود اختصاص می دهد باید در زمینه کشاورزی مدیریت آبیاری جامع را به کار ببریم تا بتوانیم بحران ناشی از کمبود آب را تا حد قابل توجهی کنترل کنیم. مدیریت آبیاری شامل مفاهیم مختلفی از جمله تعیین موقع آبیاری، زمانبندی آبیاری، یکنواختی توزیع آب، کم آبیاری و مدیریت آبهای شور می باشد که با استفاده درست از این مفاهیم ها کشاورز می تواند تا حدود زیادی مشکل کم آبی را برطرف کند.

 مالچ ها 

​

در سال های اخیر استفاده از مالچ ها توسط کشاورزان ما آفت جدیدی برای کم آبی در اراضی کشاورزی رونق دارد. مالچ به پوشش سبک و نرم در سطح خاک گفته می شود که این پوشش می تواند لایه ای ازکاه، خاک اره، خاک برگ و ورقه های پلاستیکی باشد. در مناطق خشک و نیمه خشک استفاده از مالچ یکی از روش های نوین است که در بحث آبیاری عملکردی بهینه دارد. مالچ کشی تبخیر را به میزان زیادی کاهش داده و نفوذپذیری و ذخیره‌ی رطوبت را افزایش می‌دهد و همچنین در کنترل علف هرز موثر است همه این فعالیت ها که با بهره گیری از مالچ انجام می شود نوعی صرفه جویی آب در صنعت کشاورزی می باشد.

سوپر جاذبه ها

​

ایران سرزمینی کم آب است با توجه به خشکسالی های اخیر، رشد جمعیت و کمبود آب توجه به استفاده بهینه از منابع آب و صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی بر تمام مدیران و کارشناسان کشاورزی کشور پوشیده نیست. از جمله راهکارهای مدیریتی که می توان در جهت استفاده بهینه از منابع آبی موجود مورد استفاده قرار بگیرد استفاده از سوپر جاذبه ها می باشد. سوپر جاذبه ها از پلی مر های آلی بصورت مصنوعی ساخته شده اند و دارای ویژیگی نگهداری ظرفیت جذب بالای آب و حفظ آن می باشند. این ماده  را به خاک اضافه می کنند تا در مواقع کم آبی در خاک آزاد می شود و در دسترس ریشه گیاه قرار می گیرد و به رشد گیاه و کاهش اتلاف آب و هزینه های آبیاری کمک می کند.

منابع: 

https://www.researchgate.net/

http://delavari-abblog.blogfa.com/category/3

http://manrrc.ir/1396/05/21/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D8%BA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/

http://www.hoshyardel.blogfa.com/post/41

http://npps.ir/ArticlePreview.aspx?id=61552